Ο καρκίνος του μαστού αποτελεί μια από τις πιο συχνές μορφές καρκίνου προσβάλλοντας τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερο γυναίκες ηλικίας κάτω των 40 ετών. Η ψυχολογική επιβάρυνση και ο κοινωνικός στιγματισμός καθιστούν επιτακτική την ανάγκη αποκατάσταση του μαστού.
Η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού σε συνδυασμό με την ενημέρωση σε θέματα αποκατάστασης μετά από μαστεκτομή αποτελούν δικαίωμα για κάθε γυναίκα χωρίς αποκλεισμούς και προκαταλήψεις.
Ποιοι είναι οι κυριότεροι παράγοντες κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του μαστού?
Οι βασικές αιτίες ανάπτυξης καρκίνου του μαστού είναι: α) Ηλικία μετά τα 50 έτη, β) Οικογενειακό ιστορικό, ιδιαίτερα όταν η μητέρα και/ή η αδελφή εμφάνισαν καρκίνο του μαστού, γ) Πρώιμη εμμηναρχή, πριν από τα 10 έτη και όψιμη εμμηνόπαυση, μετά τα 50 έτη, δ) Γυναίκες που δεν γέννησαν ή που τεκνοποίησαν σε ηλικία άνω των 35 ετών, ε) Καρκίνος στον ένα μαστό στο παρελθόν, στ) Iνοκυστική μαστοπάθεια, η) Καθιστική ζωή και παχυσαρκία, θ) Κάπνισμα και αλκοόλ
Ποιές γυναίκες μπορούν να υποβληθούν σε αποκατάσταση μαστού?
Πλέον στη σύγχρονη Πλαστική Χειρουργική κάθε γυναίκα μπορεί να υποβληθεί σε αποκατάσταση του μαστού ανεξάρτητα από το είδος της μαστεκτομής (ριζική, μερική, προφυλακτική) ή θεραπείας που θα λάβει (χημειοθεραπεία ή ακτινοβολία). Κάθε περιστατικό αντιμετωπίζεται εξατομικευμένα, λαμβάνοντας υπόψη το είδος της θεραπείας και την επιθυμία της ασθενούς. Στόχος της αποκατάστασης είναι η δημιουργία ενός νέου μαστού όσον το δυνατόν πιο φυσικός σε όγκο, σχήμα και περίγραμμα, καθώς και συμμετρικός με τον ετερόπλευρο. Σημαντική επίσης κρίνεται η διατήρηση του δέρματος στην περιοχή της μαστεκτομής (skin sparing mastectomy) και η δημιουργία νέας θηλής-θηλαίας άλω.
Πότε μπορεί να γίνει η αποκατάσταση μαστού?
Η επέμβαση μπορεί να γίνει συγχρόνως με την μαστεκτομή (Άμεση αποκατάσταση) ή αργότερα (Απώτερη αποκατάσταση) αφού η ασθενής έχει ολοκληρώσει την Ογκολογική θεραπεία (Ακτινοθεραπεία/Χημειοθεραπεία). Όσον αφορά την απώτερη αποκατάσταση συστήνεται να γίνει είτε 3 μήνες μετά την μαστεκτομή εάν δεν ακολουθήσουν συμπληρωματικές θεραπείες τύπου ακτινοθεραπεία και/ή χημειοθεραπεία, είτε 6 μήνες μετά την ολοκλήρωση των συμπληρωματικών αυτών θεραπειών.
Ποιες είναι οι τεχνικές αποκατάστασης του μαστού?
- Αποκατάσταση μαστού με χρήση διατατήρα ιστού και ενθέματος σιλικόνης. Ενδείκνυται κυρίως για ασθενής που δεν έχουν υποβληθεί σε ακτινοθεραπεία. Περιλαμβάνει 2 στάδια:
1ο στάδιο: Κατά τη διάρκεια της μαστεκτομής ή μετά την ολοκλήρωση του Ογκολογικού κύκλου θεραπειών τοποθετείται ο διατατήρας ιστού κάτω από τους μύες του θώρακα. Κατόπιν στο Ιατρείο κάθε 10-15 ημέρες γίνεται διάταση (γέμισμα) του διατατήρα μέσω μιας ειδικής βαλβίδας του περιέχει ανώδυνα και χωρίς ταλαιπωρία. Η όλη διαδικασία διαρκεί περίπου 3-6 μήνες.
2ο στάδιο: Με την συμπλήρωση των 3-6 μηνών γίνεται αφαίρεση του διατατήρα και τοποθέτηση του μόνιμου ενθέματος σιλικόνης. Ταυτόχρονα ενδέχεται να πραγματοποιηθεί και επέμβαση στον υγιή μαστό (αύξηση, μείωση ή ανόρθωση) έτσι ώστε να επιτευχθεί συμμετρία.
- Αποκατάσταση μαστού με χρήση αυτόλογου ιστού. Ενδείκνυται κυρίως για ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε ακτινοθεραπεία. Συνίσταται στη χρήση ιστών που λαμβάνονται από το ίδιο μας το σώμα. Πρόκειται για μια ιδιαίτερα απαιτητική και χρονοβόρα επέμβαση, αλλά χρίζει το πλέον φυσικό αποτέλεσμα. Συνήθως γίνεται λήψη τμήματος από την κοιλιά που βρίσκεται κάτω από τον ομφαλό (DIEP flap) και μεταφορά του στο θώρακα και στη περιοχή της μαστεκτομής όπου με μικροχειρουργικές τεχνικές γίνεται η επαναιμάτωση του κρημνού. Αποτελεί διεθνώς την μέθοδο εκλογής για την αποκατάσταση μαστού, αλλά πρέπει να γίνεται σε εξειδικευμένα Κέντρα και από έμπειρους σε αυτή την επέμβαση Πλαστικούς Χειρουργούς.
- Αποκατάσταση μαστού με τεχνικές ογκοπλαστικής. Ενδείκνυται για ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε ογκεκτομή ή μερική μαστεκτομή (π.χ τεταρτεκτομή). Σε αυτές τις περιπτώσεις η διαφορά όγκου μεταξύ των μαστών αποκαθίσταται είτε με τη χρήση ενθεμάτων σιλικόνης είτε με τεχνικές μείωσης ή ανόρθωσης των μαστών.
Τι νεότερο υπάρχει στην λήψη των αποφάσεων πριν την μαστεκτομή της ασθενούς?
H Μονάδα Πλαστικής Επανορθωτικής Μικροχειρουργικής και Αισθητικής Χειρουργικής του Θεραπευτηρίου Metropolitan, όπου ο Δρ. Γεώργιος Παπανικολάου κατέχει την θέση του Επιμελητή Πλαστικού Χειρουργού, είναι η πρώτη στην Ελλάδα που εφαρμόζει την νέα μέθοδο Τρισδιάστατης Ιατρικής Απεικόνισης & Εκτύπωσης (Medical 3D Imaging & Printing), όπου οι μικροχειρουργικές αποκαταστάσεις μαστού μετά από μαστεκτομή αποτελούν επιλογή.
Ακολουθώντας την πρακτική νοσηλευτικών ιδρυμάτων στις ΗΠΑ, στο Θεραπευτήριο Metropolitan έχει αναπτυχθεί ένα in house πλήρως εξοπλισμένο εργαστήριο Ιατρικής Απεικόνισης – Προσομοίωσης & Εκτύπωσης με το τελευταίας γενιάς μηχάνημα VECTRA ΧΤ προσώπου και σώματος της Canfield Imaging Systems USA, 3D λογισμικού και 3D εκτυπωτών, εφαρμόζοντας αυτή την τεχνολογία στην Πλαστική Επανορθωτική και Αισθητική Χειρουργική.
Η τεχνολογία 3D επιτρέπει την επίτευξη συμμετρίας με τον άλλο μαστό, σε ένα στάδιο. Μέσω της 3D ανασύστασης, της αξονικής θώρακος και της αξονικής κοιλίας της ασθενούς, υπολογίζουμε τον όγκο του υγιούς μαστού, καθώς και τον όγκο που μπορεί να προσφέρει ο κοιλιακός κρημνός. H 3D φωτογραφία και εκτύπωση μας οριοθετούν με ακρίβεια τη θέση, την προβολή και το σχήμα του προς αποκατάσταση μαστού. Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να αποφύγουμε το δεύτερο χειρουργικό στάδιο για την επίτευξη συμμετρίας.
Επίσης, η πλέον σύγχρονη πρακτική που ακολουθείτε σε διεθνή Κέντρα Αποκατάστασης Μαστού είναι η σύγκληση ογκολογικού και χειρουργικού συμβουλίου πριν την μαστεκτομή, όπου λαμβάνονται αποφάσεις για την διαδικασία της μαστεκτομής και αποκατάστασης. Από πλευράς Πλαστικής Χειρουργικής ακολουθείτε η λεγόμενη άμεση-απώτερη αποκατάσταση (immediate–delayed reconstruction), όπου αμέσως μετά το πέρας της μαστεκτομής τοποθετείτε ο διατατήρας ιστού και μετά την ολοκλήρωση των συμπληρωματικών θεραπειών πραγματοποιείται το τελικό στάδιο αποκατάστασης είτε με ένθεμα σιλικόνης είτε με αυτόλογο ιστό ή ακόμα και συνδυασμό τους. Το βασικό πλεονέκτημα αυτής της μεθόδου είναι ότι η ασθενής εξέρχεται από το χειρουργείο μετά την μαστεκτομή με έναν ήδη ανακατασκευασμένο μαστό και δεν βιώνει την απώλειά του κατά την μετέπειτα πορεία της αποκατάστασης.
Πώς γίνεται η επαναδημιουργία της θηλής και θηλαίας άλω?
Αφού ολοκληρωθεί η διαδικασία αποκατάστασης του μαστού ακολουθεί άμεσα η επαναδημιουργία του συμπλέγματος θηλής-θηλαίας άλω. Πραγματοποιείται υπό τοπική αναισθησία και συνίσταται στη χρήση τοπικού ιστού για τη δημιουργία της θηλής, ενώ η θηλαία άλω αποκαθίσταται με την χρήση δερματικών μοσχευμάτων ή με την τεχνική του τατουάζ. Θα πρέπει όμως να τονίσουμε ότι δεν επανέρχεται η αισθητικότητα και η ανόρθωση της θηλής.
Η τεχνική αποκατάστασης σχετίζεται με την ογκολογική παρακολούθηση και την πιθανότητα υποτροπής της νόσου?
Σύμφωνα με την διεθνή βιβλιογραφία η χρήση ενθεμάτων σιλικόνης ή αυτόλογου ιστού είναι απόλυτα ασφαλείς τεχνικές και δεν σχετίζονται με την επανεμφάνιση της νόσου. Τα ενθέματα σιλικόνης είναι ασφαλή προϊόντα και φέρουν πιστοποίηση τόσο από την Ευρωπαϊκή Ένωση (CE), όσο και από τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA). Επίσης θα ήθελα να τονίσω ότι οποιαδήποτε τεχνική αποκατάστασης πραγματοποιηθεί και σε οποιοδήποτε χρονικό σημείο (άμεσα ή απώτερα) δεν επηρεάζουν την λήψη των ιατρικών αποφάσεων ως προς την ογκολογική θεραπεία και παρακολούθηση της ασθενούς .
Τι είδους επεμβάσεις πραγματοποιούνται στον ετερόπλευρο μαστό?
Ανάλογα με το περιστατικό μπορεί να γίνει: α) προφυλακτική μαστεκτομή και αποκατάσταση, όταν υπάρχουν ενδείξεις πιθανής εμφάνισης κακοήθειας, β) αυξητική στήθους, κυρίως σε μικρούς μαστούς και μετά από αποκατάσταση με διατατήρα και ένθεμα σιλικόνης στην περιοχή της μαστεκτομής, γ) ανόρθωση ή μειωτική στήθους, κυρίως σε μεσαίου και μεγάλου μεγέθους μαστούς ή μετά από αποκατάσταση με αυτόλογο ιστό.
